Wanneer kun je het beste planten?

Nog niet zo lang geleden was het de normaalste zaak om in de herfst je tuin in te planten. Een oude tuinmansspreuk luidt: "Wat je in de lente plant kan groeien, maar wat je in de herfst plant moet groeien" Deze goede gewoonte raakt onder druk van de tuincentra helaas steeds meer in onbruik. Het is ook onze stelligste overtuiging dat de BESTE planttijd voor vaste planten in de maanden augustus en september en in een milde herfst tot in oktober ligt. We zetten de voor- en nadelen even op een rijtje.


De voordelen van aanplant in de nazomer en vroege herfst:

- Een plant in de lente geplant moet twee dingen doen, wortelen en groeien. In de herfst hoeft hij alleen maar te wortelen en dat doet hij dan ook. De grond is warm en (weer) vochtig en binnen een week zijn de haarwortels gevormd en heeft de plant zich vastgezet. Voor de winter is zo'n plant qua wortelkluit al bijna volwassen en heeft een enorme voorsprong op in het voorjaar gezette planten.

- Je kunt zien wat je koopt. Wil je bijvoorbeeld een Phlox in een bepaalde kleur, de jonge planten bloeien nu allemaal en je kunt de favoriete kleur nu perfect uitzoeken.

- Een ander voordeel is dat je in de herfst nog goed kunt zien wat en waar je bij wilt planten. Het beeld van de volgroeide tuin zit vers in je hoofd, waardoor je een betere keus maakt.

- En er is veel te kiezen, veel meer dan in het voorjaar. Dit moeten we altijd uitleggen, maar vergelijk het maar met appels. Nu zijn ze rijp en vers, in het voorjaar doen we het met bewaarfruit. WANT IN DE WINTER GROEIT ER NIETS. Dus hebben we in de herfst ALTIJD meer keus dan in het voorjaar. Grof gezegd, in het voorjaar verkopen we de planten die in de herfst zijn blijven staan.

In september staan de verkoopbedden mudjevol en zie je wat je koopt.

TIP: Plant alle planten, behalve rozettenvormende planten 2-3 cm dieper dan dat ze in het potje staan. Dan waaien ze minder snel los met een eventuele herfststorm en ook hebben ze minder last van opvriezen.
TIP: Door de planten af te dekken met een mulchlaagje van compost of bladaarde blijft de aarde langer warm, waardoor de planten langer doorgaan met zich vast te wortelen. Bovendien zijn ze beter beschermd tegen een koude winter.

De nadelen van een herfstplanting:

- Op natte, zware grond waar in de winter plassen blijven staan, moet je na september niet meer planten. Natuurlijk kun je bepaalde vochtminnende planten zoals Iris sibirica en Trollius nog wel planten, maar het gros heeft er geen voordeel aan. Wacht daarmee tot in de lente tot de grond voldoende opgewarmd is.

- Je moet een beetje uitkijken wat je plant. Er is een klein percentage wat je beter niet meer in de herfst kunt planten. Dat is misschien 5 % van het sortiment. Denk bijvoorbeeld aan alle planten die in het hoofdstuk Kuipplanten zijn opgenomen. Maar er zijn er meer. De bekendste zijn Gaura en Verbena bonariensis. U vindt ze hieronder in een lijst.

Hoe bescherm je gevoelige planten in de winter. Door de klimaatopwarming en de lange reeks zachte winters zijn we bijna vergeten dat we soms toch nog planten af moeten dekken. We zagen het in februari 2020 toen de temperatuur onderuit ging naar -15 graden. Het zou zonde zijn dat oude exemplaren die reeksen van zachte winters overleefd hebben, door een weekje kou zouden sneuvelen. Het kleine beetje tijd wat dit kost in een jaargetijde dat er toch niet veel te doen is, betaald zich driedubbel terug.

- Bladverliezende planten zoals Agapanthus, Gunnera en Begonia kan men voor de zekerheid al vroeg afdekken. Het mooiste materiaal daarvoor is immers in de herfst voldoende voorhanden: afgevallen blad. Gooi er eind november gerust 10-15 cm over en leg er een paar takken over als je bang bent dat het wegwaait. In het voorjaar halen we alleen de takken weg. De planten zullen door het verterende bladerdek heengroeien wat geleidelijk ook weer voedingsstoffen oplevert.

- Bij polvormende planten die niet helemaal bovengronds verdwijnen en min of meer bladverliezend zijn zoals Kniphofia, Dierama en Fuchsia brengen we een ring van afgevallen blad rond de plant aan. Doe dit pas op het moment dat het gaat vriezen. Je kunt daarmee de bladrozetten, zoals bij Kniphofia mooi naar boven drukken zodat de vorst er minder vat op heeft. Ook dit halen we in het voorjaar niet meer weg.

- Groenblijvende planten zoals Rosmarinus, Ballota en Euphorbia characias dekken we het liefst af met sparrengroen of coniferentakken. Heb je dat niet dan helpt vliesdoek ook enorm. Zorg dat het niet wegwaait.

Groenblijvende planten kun je met een laag vliesdoek beschermen, maar niets isoleert zo goed als sneeuw.

Planten die je beter niet voor de winter plant

Er zijn maar weinig kwekerijen die een lijst publiceren van planten die je beter niet voor de winter plant. Want als we eerlijk zijn is ook de kweker de gevoelige planten maar liever voor de winter kwijt. Maar als ze op tijd geplant worden is er niets aan de hand. Een bekend voorbeeld is de Herfstanemoon. Als je deze in september nog plant en je brengt een mulchlaagje rond de plant aan is er niets aan de hand. Op zandgrond durf ik het op deze manier de hele maand oktober nog wel aan. Maar plant je ze in deze maand in een zware, vochthoudende grond, dan is de kans groot dat de plant het niet overleefd.
Afhankelijk dus van de grondsoort en het weer is onderstaande lijst een grove richtlijn. De lijst is opgemaakt uit ervaringen die we opgedaan hebben gedurende de reeks van strenge winters van 2009-2013, het 'Beast from the East' in maart 2018 en februari 2020.
Waar alleen een geslachtsnaam, bv. ACANTHUS aangegeven staat, geldt voor alle Acanthus-soorten dat ze beter niet voor de winter geplant kunnen worden. Waar een geslachtsnaam en daaronder een soortnaam of variëteit gegeven wordt, bv. Anemone hupehensis, geldt dit alleen voor de betreffende soort. De andere soorten binnen dit geslacht, bv. Anemone nemorosa kunnen rustig geplant worden.
Vanzelfsprekend moeten alle planten die in het hoofdstuk 'Half Winterharde- en Kuipplanten' staan, niet meer voor de winter.