Hoe het begon.
In 1981 ben ik, Hans Kramer, als jonge twintiger begonnen met de kwekerij. De opleiding op de toenmalige "Rijks Middelbare Tuinbouwschool" in Utrecht was gedaan en ik kon niet wachten om voor mezelf te beginnen. Een schraal hoekje Veluws land, waar m'n grootvader oorspronkelijk boerde werd ingericht als kwekerij. Beukenhagen en eikenwallen werden geplant om luwte te geven op deze koude, droge plek op een stuwwal op de Veluwe. Er werd meteen begonnen met het vermeerderen en kweken, waarbij mijn vrouw Miranda me vanaf 1990 hielp.
Miranda en Hans met de honden. |
De potschuur met het verdiepte zaaikasje. |
De hagen en de eikenwallen zien er na ruim 40 jaar volwassen uit en geven niet alleen beschutting aan de duizenden verschillende soorten planten die hier uitgeplant zijn, maar ook aan talloze vogels, insecten en andere beestjes. Dat komt goed van pas, want wij kweken biologisch en dat helpt enorm om een goed evenwicht in stand te houden. Onze bedoeling was en is nog steeds een kleinschalige kwekerij, waar sortiment en kwaliteit voorop staan, maar ook zoveel mogelijk zelf vermeerderen en vooral plezier in ons werk hebben. Momenteel werken we met zo’n vijf mensen op de kwekerij en daar komen in het seizoen meestal nog wel een stuk of twee buitenlandse stagiaires bij.
Waar gaat het ons om?
Men vraagt ons wel eens: "Wat is nou de filosofie achter dit bedrijf?" Dat is een
moeilijke vraag. Ik ben destijds als onwetende jonge twintiger maar zo begonnen. Ik
wist niets en had helemaal geen visie of overtuiging. Ik was al vroeg plantengek en
wilde gewoon fijn met planten aan de slag en zelfstandig worden. We hadden geluk,
want begin jaren tachtig hadden we de tijd mee. De tuinclubs waren in opmars en
Groei en Bloei had meer leden dan ooit. Het was de tijd van de opkomst van de
plantenmarkten, collega's en wij organiseerden de ene open dag na de andere.
Nu is het allemaal in wat rustiger vaarwater gekomen, en als we er nu over nadenken
is er wel degelijk een filosofie gegroeid achter de Hessenhof.
Heel belangrijk vinden we het sortiment. Natuurlijk maken we ons zorgen over het
verdwijnen van plantensoorten, waar dan ook op de wereld. Maar minstens zo
belangrijk is het verdwijnen van oude rassen en cultivars. Planten die onze
voorouders om uiteenlopende redenen geselecteerd hebben en een naam gegeven
hebben. We merken dat veel van deze planten nauwelijks gekweekt worden en als
iets niet meer gekweekt wordt, dan verdwijnt het. Buiten dat we het ook razend
interessant vinden, is dit een van de redenen waarom ons moederplantenbestand
meer dan 7000 soorten bevat. Misschien wel het grootste sortiment van West-
Europa.
|
|
In de nazomer staan er op de verkoopbedden wel 3000 soorten. |
Op de moederbedden vindt u het grootste deel van de 7000 soorten tellende plantenverzameling. |
Hoe kweek je dat sortiment dan? Nou je doet dat vooral zelf. Dat geeft de meeste voldoening en is ook het leukste werk. En kweek het natuurlijk biologisch op. In al die jaren dat we biologisch kweken zijn we er volledig van overtuigd geraakt dat dit de beste manier is. Het geeft zo’n goed gevoel, vooral als je dan ook nog eens gebruik maakt van veenvrije potgrond, in ons geval bladaarde die we zelf composteren. Op die manier kunnen we een kwalitatief hele goede plant opkweken, die gemakkelijk aanslaat en jaren meegaat.
|
|
Miranda aan het verspenen. |
Het zaaien en netjes afwerken is het mooiste werk van de wereld.- zaaien. |
Wat ons erg tegenstaat is het massale gebruik van plastic in de tuinbouw. Hoeveel
plastic potten, zakken en niet te vergeten etiketten verlaten hier jaarlijks de kwekerij?
Het schaamrood staat ons op de kaken! Als we daar eens vanaf konden komen dan
zouden we circulair kunnen werken. Daarom vragen we u met klem, breng de potten
van de Hessenhof (geen andere) hier weer terug. Ze worden hier hergebruikt. Maar
nog liever zouden we bio-afbreekbare potten gebruiken, elk jaar proberen we wel
weer een nieuw model uit. Maar de ideale pot hebben we nog niet gevonden.
Het woord circulair is net gevallen en dat is waar we naartoe willen. We hebben hier
42 zonnepanelen op het dak van de schuur, al het organisch afval van de kwekerij
wordt gecomposteerd en we maken onze eigen potgrond van bladeren hier uit de
buurt. De vermeerdering is eigenlijk ook een cirkel van moederplanten naar zaadje of
stek naar verkoopbare plant. Maar nogmaals, het gebruik van plastic is het grootste
probleem.
Maar er moet ook naar de toekomst gekeken worden. De laatste jaren is de
Hessenhof een kwekerij geworden waar jonge mensen leren en werken om dit
prachtige vak onder de knie te krijgen. We hebben stagiaires uit bijna alle landen van
Europa gehad en ze hebben een hoop inspiratie en ideeën meegebracht! Andersom
hopen we dat ze met hun kennis van hier aan de slag kunnen. Een eigen kwekerij
beginnen is natuurlijk hun hoogste ideaal en dat is sommigen al gelukt! Dat is wat we
graag zien, de Hessenhof als kweekvijver voor iedereen die zelf biologisch wil gaan
kweken. Het is iets waar we ons voor inzetten en ook heilig van overtuigd zijn. Er is in
de toekomst plek voor kleine, traditionele kwekerijen die alles zelf doen, onafhankelijk
met een eigen assortiment.
|
|
Sarah uit Oostenrijk is druk met verspenen. |
Jonny uit Engeland heeft hier 4 jaar gewerkt en begint nu zijn eigen kwekerij in Cirencester. |
Waarom naar de Hessenhof?
In de ruim veertig jaar dat de kwekerij nu bestaat is deze uitgegroeid tot een plek waar men van heinde en ver naar toe komt. Ook vanuit het buitenland weten de liefhebbers hun weg naar de Hessenhof te vinden! Het reusachtige sortiment planten heeft een enorme aantrekkingskracht op plantenliefhebbers. Vanuit de ruim zevenduizend soorten die op de moederbedden uitgeplant staan, wordt voortdurend vermeerderd en u vindt altijd meer dan tweeduizend soorten op de verkoopbedden.
Op de moederbedden is altijd genoeg te zien.
De opkweek is op de Hessenhof ook een bijzonder verhaal. Wij kopen, op een paar
gepatenteerde rassen na, niets in en vermeerderen en kweken 98% procent van ons
sortiment zelf op. Dat is uniek te noemen. Befaamd is ook de eigen gemaakte
potgrond op basis van bladaarde. De kroon op dit werk was wel de toekenning van
het officiële SKAL keurmerk in 2010, waarmee we één van de zeer weinige erkende
biologische kwekerijen zijn van sierplanten.
We zijn best trots op ons mooie plekje op de Veluwe, het is bijna een klein paradijsje
geworden. Bezoekers zijn altijd opgetogen over de sfeervolle intieme plek waar je
urenlang op ontdekkingstocht kunt gaan. Verscholen achter hagen en houtwallen ligt
een lustoord voor de tuinliefhebber.
|
|
Onverwacht mooie plantcombinaties op de moederbedden. |
In juni barst de kleurexplosie los. |
Kortom, je kunt hier gemakkelijk een halve dag vertoeven. De gezellige kwekerijschuur, waar niet alleen handige tuinspullen verkocht worden, maar waar je ook onder het bereik van een uitgebreide leestafel koffie kunt drinken, dragen bij aan een ontspannen bezoek. Hebt u nog tijd over, dan kunt u daarna nog even de Veluwse natuur in te gaan. Uitgestrekte bossen en heide vindt u op loopafstand.
Onder het genot van een kop koffie kunt u even bijkomen in de kwekerijschuur.
De planten, wat zijn de specialiteiten?
Om planten draait alles bij ons. Elk jaar worden de nieuwste soorten uitgeplant op de
moederbedden die ondertussen vol staan met bijna zevenduizend verschillende
soorten. Ze worden kritisch beoordeeld. Alleen de besten worden vermeerderd wat
een assortiment van steeds hogere kwaliteit garandeert. Jaarlijks worden een
wisselend sortiment van zo'n tweeduizend soorten vaste planten aangeboden.
Specialiteiten zijn:
Botanische soorten.
Botanische soorten zijn planten die als zodanig in de natuur voorkomen en waar niet
aan gesleuteld of veredeld is. Dat kunnen wilde planten uit Nederland zijn maar net
zo goed soorten uit de bergweides van Midden-Europa of mooie Amerikaanse
prairieplanten die vaak net zoveel of soms zelfs meer insecten trekken. Elk jaar
ontdekken we weer nieuwe soorten waarbij we ons afvragen: "Hoe is het mogelijk dat
dit niet eerder gekweekt werd." Het opsporen van onbekende botanische soorten
vinden we veel leuker en spannender dan het kweken van weer de zoveelste variant
van een Phlox of Echinacea. Een mooi voorbeeld is de grote verscheidenheid in de
familie der Schermbloemigen, de Apiaceae. Daar kweken we er dan ook heel veel
van.
|
|
Laserpitium siler is een van de mooiste Schermbloemen. |
Dé grote ontdekking van de laatste jaren is de 2 m. hoge Eryngium paniculatum. |
Droogtebestendige-en prairieplanten
Droogtebestendige- en prairieplanten zijn nu heel actueel, maar hier zijn we uit pure
noodzaak al tientallen jaren mee bezig. Onze kwekerij zit op een hoge droge stuwwal
en het grondwater zit hier ruim 15 meter diep. Omdat we in de beginjaren vooral voor
de lokale bevolking kweekten, hebben we altijd al een groot assortiment in dit soort
planten. Denk aan soorten met diepe penwortels zoals: Baptisia, Thermopsis en
Lupine, maar ook van halfheesters als Indigofera hebben we een groot sortiment.
Verder veel Salvia, Nepeta, Phlomis, Euphorbia en Agastache. Hier kun je ook de
meeste prairieplanten onder scharen. We hebben een speciaal verkoopvak voor
droogteminnende planten ingericht. Onze siergrassen, we kweken wel 100 soorten,
staan naar standplaats gerangschikt.
|
|
Een onverwachte schoonheid is de lichtblauwe vorm van Salvia deserta uit Kirgizië. |
Leuzea centaurioides wordt nauwelijks gekweekt. |
Schaduwplanten en varens
Een groep planten die ons na aan het hart ligt zijn de bosplanten. Dat heeft net als
hierboven te maken met de ligging van de kwekerij. Je hoeft hier nooit ver te gaan
om bos te zien. Door de jaren heen hebben we veel schaduwplanten verzameld en
daar heb je veel geduld voor nodig, want doorgaans groeien ze niet zo snel. Dat is
ook de reden dat er in de handel maar een heel beperkt sortiment gekweekt wordt.
Bij ons vind je er echt honderden. Leverbloempjes, Bosanemonen, Maartse Viooltjes,
Salomonszegels en varens. U vindt ze in grote verscheidenheid. De mooiste tijd om
ze te bekijken zijn de maanden april en mei.
|
|
De traag groeiende Glaucidium palmatum is een specialiteit van ons. |
Hepatica americana 'Marked leaf Form' is een snoepje onder de Levernloempjes. |
Kruiden, Aromatische planten en Eetbare vaste planten.
Sinds een paar jaar hebben we een aparte hoek ingericht waar kruiden, aromatische
planten en eetbare vaste planten bij elkaar staan. U vindt er veel overblijvende
kruidenplanten (van de eenjarigen verkopen we alleen zaad) zoals Munt, Salie,
Rozemarijn en veel soorten Tijm. Daarnaast hebben we een heel sortiment van
planten met aromatisch, dus lekker geurend loof, zoals Santolina, Lavendel,
Pycnanthemum en bijvoorbeeld de naar kamfer en schoensmeer ruikende
Lepechinia. Maar we kweken de laatste jaren meer en meer eetbare vaste planten.
Sommige zijn nog heel onbekende zoals de heerlijk smakende Peltaria alliacea en
het Oesterblad, Mertensia maritima.
|
|
Peltaria alliacea is niet alleen mooi maar heeft een heerlijke ui-achtige smaak. |
Ons nieuwe hoekje voor kruiden en eetbare planten. |
Half winterharde- en Kuipplanten. Half winterharde- en kuipplanten laten we in de huidige winters steeds gemakkelijker in de vollegrond staan. Negen van de tien winters komen ze gewoon weer terug. Zeker na het aanbrengen van een afdeklaag van afgevallen blad in de winter. Natuurlijk hoort Agapanthus hierbij waar we meestal wel dertig rassen van in voorraad hebben. Ze blijven sinds jaar en dag populair. Dat geldt ook voor de zogenaamde Mexicaanse Salvia's. Er is bijna geen plantengroep die zo snel groeit met nieuwe selecties. Verder vindt u in deze groep veel Crocosmia's, maar ook 'winterharde' Begonia's die graag in de schaduw staan.
|
|
Lepechinia hastata is bijna winterhard en ruikt naar schoensmeer. |
Salvia 'Playa Rosa' is een fraaie nieuwe selectie voor in de pot. |
Liefhebbersplanten.
Tenslotte en dat moet u ons maar niet kwalijk nemen, kweken we ook
liefhebbersplanten. Dat zijn soms planten die je bijna nergens anders vindt omdat ze
gewoon zeldzaam zijn of alleen maar op specifieke standplaatsen groeien. Soms zijn
het planten die kort leven of een heel specifieke groeiplek nodig hebben in het pure
zand of in zure vochtige grond. Denk aan planten als Romneya of Meconopsis of het
geslacht Satureja wat zo laat in het jaar nog nectar geeft aan de bijen.
Maar het zijn vooral ook planten die niet meekomen in de huidige rage van
prairieplanten. Het lijkt wel of er niets anders meer bestaat. Je hoeft maar een
tuinblad open te slaan en de Monarda's, Echinacea's, Veronicastrums en
Siergrassen vliegen je om de oren. Nu hebben we niets tegen prairieplanten, maar
we vinden het zo jammer dat zoveel andere, waardevolle planten niet meer de
aandacht krijgen die ze verdienen. Zo kweken we hier het grootste sortiment aan
Cimicifuga's (of Actaea's zoals u wilt) in Nederland. We hebben tientallen soorten
Thalictrum, veel Primula's en Epimedium. En zo gaat het nog wel even door tot aan
de echte liefhebbersplanten toe zoals de herfstbloeiende Saxifraga's, Trilliums en
Veratrums. Bij die laatste twee duurt het van zaaien tot verkoop zo'n 6-7 jaar. Puur
economisch zouden we dit soort 'trage' planten niet meer moeten kweken. Maar we
zijn te veel fijnkweker, te veel gepassioneerd, te veel plantenmens om de
liefhebbersplanten links te laten liggen. Soms is het gewoon leuk om planten te
verwennen, een mooi plantbedje klaar maken, water geven, een beetje voeding
geven en genieten hoe de plant zich gaat ontwikkelen. "Il faut cultiver son jardin,"
schreef Voltaire al, wat we graag vrij vertalen met: "Kweken in je eigen tuin maakt
veel mensen gelukkig."
|
|
Melanthium virginicum is een juweel onder de schaduwplanten. |
Trillium kurabayashi is de mooiste en gemakkelijkst groeiende roodbloeiende soort. |
De kwaliteit, waarom biologisch en zonder turf?
Als we vertellen dat we onze planten biologisch kweken wordt steevast de opmerking
gemaakt: "Maar we eten ze toch niet op." Alsof alleen eetbare planten zonder gif en
kunstmest opgekweekt zouden moeten worden.
Wij zijn er heilig van overtuigd dat
een biologisch opgekweekte plant veel voordelen heeft:
Sterker is en langer leeft.
Minder ziektegevoelig is.
Het milieu niet belast.
Meer natuur aantrekt, zoals vogels en insecten.
Niet duurder hoeft te zijn.
Sinds augustus 2010 hebben we het officiële SKAL certificaat onder nummer
025953, Dit is de instantie in Nederland die biologische bedrijven keurt. Voor u een
waarborg dat alle aangeboden planten volgens de biologische methode opgekweekt
zijn.
Wij gebruiken geen turf, maar bladaarde als potgrond. We doen er dus eigenlijk nog
een schepje bovenop! We zouden zorgvuldiger moeten omgaan met de
veengebieden die ons nog resten. Haalden we het vroeger uit Nederland, nu moet
het al uit de Baltische staten komen, waar het met monsterachtige grote machines
afgegraven wordt, zo een maanlandschap achterlatend.
|
|
Biologische meststoffen worden op de bladhopen gestrooid. |
Compostthee moet een dag brouwen. grond-bio. |
Turf is een voedselarm product, voeding moet dus altijd kunstmatig, meestal in de
vorm van kunstmest toegevoegd worden, waarbij dit vaak te snel uitspoelt, waardoor
voedingstoffen in de bodem verdwijnen en deze kunnen verontreinigen.
Veel mensen weten niet dat de veengebieden in de wereld enorme hoeveelheden
CO2 opslaan. Doordat de plantenresten in deze vaak natte gebieden niet verteren,
blijft de koolstof als het ware opgesloten in de turf. Gaan we het gebruiken dan
verteerd de turf verder en komt de koolstof vrij als CO2 gas.
Bladaarde wordt door ons wel eens het zwarte goud genoemd. Wát een prachtig
product is het, boordevol de nodige voedingselementen die heel langzaam
vrijkomen. De bladeren krijgen we sinds jaar en dag van de Gemeente Ede, die ze
verzamelen op schone plekken met nauwelijks verkeer zoals het kerkhof. Deze
samenwerking is zo uniek dat het een mooi thema vormde toen de Gemeente Ede
zich nomineerde voor de Entente Florale, de groenste stad van Nederland. De jury
heeft zich op de kwekerij verbaasd wat een voortreffelijke potgrond je kunt maken
van gecomposteerd blad.
Door toevoeging van wortelschimmels en wat organische meststoffen hebben de
planten een levende potgrond, waar de planten rustig en gedegen in groeien en zich
op een natuurlijke manier kunnen ontwikkelen. Dit staat in schril contrast met de
massaproductie van tegenwoordig, waar de planten in een turfpotgrond kunstmatig
gevoed (lees opgejaagd) worden met kunstmeststoffen en regelmatig een dosis
chemische bestrijdingsmiddelen over zich heen krijgen. Het hoeft geen betoog dat
biologisch gekweekte planten veel weerbaarder zijn tegen ziektes en plagen. Ze zijn
er in principe al mee opgegroeid en kunnen er, ook als ze in uw tuin geplant zijn, veel
beter mee omgaan. U koopt een plant die gewend is om in een tuin te staan en niet
één die afkomstig is van een volledig geautomatiseerde computergestuurde
teeltwijze.
We zijn dus nog één van de weinige echte ambachtelijke kwekerijen in Nederland.
Alle planten worden door ons zelf vermeerderd en opgekweekt en daarmee zijn we
tamelijk uniek in Nederland. U vindt bij ons geen ingekochte planten! De basis zijn de
moederplanten die zaden, stekken of scheurlingen leveren. Ze worden in de
vermeerderingskas met veel liefde aan de wortel gebracht en vervolgens verder
opgekweekt.
En zo is de cirkel rond. We zijn als kwekerij bijna zelfvoorzienend. Dat begint bij het
zelf maken van de potgrond tot aan het moment dat u de kwekerij verlaat met
planten. Dat geeft een goed gevoel, zowel voor onze leefwereld als voor jezelf.
Op 2,5 hectare worden 7000 soorten planten geteeld.
De kwekerij, wat is er nog meer?
Ook als u niet van plan bent planten te kopen zult u aangenaam verrast zijn als u de kwekerij binnenkomt. Door de hagen en houtwallen heerst er een intieme sfeer, waardoor je je snel thuis voelt. En werkelijk overal staan planten. Planten in de meest uiteenlopende soorten en vormen. De passie lijkt uit de hand gelopen als u weet dat we meer dan zevenduizend soorten hebben staan. De grootste collectie vindt u in de moederplantentuin, waar de nieuwste soorten ter beoordeling uitgeplant staan. Maar er is ook een grote rotstuin, een eikenwal met een bijzondere verzameling bosplanten, een puin- of graveltuin en mooie borders. Overal zijn leuke hoekjes waar u zich zeker door kan laten inspireren om daarna op de overzichtelijke verkoopbedden rond te neuzen. Wil je even rusten, neem dan een bak koffie in de schuur, waar de leesplank vol ligt met tuinbladen- en boeken.
Even koffie drinken in de schuur.
Ook kan men in de schuur allerhande spullen aanschaffen die je in een tuincentrum nooit vindt. Kleine handige gereedschappen, opbindmaterialen, metalen etiketten, opkweekbakjes, organische meststoffen en handgemaakte vorstbestendige potten om maar eens wat te noemen. Ook kunt u een interessant sortiment boeken verwachten over gespecialiseerde plantenonderwerpen. De schuur is ook de plek waar tuinclubs en groepen ontvangen worden en waar de rondleidingen starten die we in het seizoen organiseren. Er is elk jaar een interessant aanbod van cursussen en leermiddagen die u op de website kunt vinden.
Voor de jaarlijkse zaaicursus is altijd veel belangstelling.