Over ons

Over ons

In 1981 ben ik, Hans Kramer, als jonge twintiger begonnen met de kwekerij. De opleiding op de toenmalige "Rijks Middelbare Tuinbouwschool" in Utrecht was gedaan en ik kon niet wachten om voor mezelf te beginnen. Een schraal hoekje Veluws land, waar m'n grootvader oorspronkelijk boerde werd ingericht als kwekerij. Beukenhagen en eikenwallen werden geplant om luwte te geven op deze koude, droge plek op een stuwwal op de Veluwe. Er werd meteen begonnen met het vermeerderen en kweken, waarbij mijn vrouw Miranda me vanaf 1990 hielp.

De hagen en de eikenwallen zien er na ruim 40 jaar volwassen uit en geven niet alleen beschutting aan de duizenden verschillende soorten planten die hier uitgeplant zijn, maar ook aan talloze vogels, insecten en andere beestjes. Dat komt goed van pas, want wij kweken biologisch en dat helpt enorm om een goed evenwicht in stand te houden. Onze bedoeling was en is nog steeds een kleinschalige kwekerij, waar sortiment en kwaliteit voorop staan, maar ook zoveel mogelijk zelf vermeerderen en vooral plezier in ons werk hebben. Momenteel werken we met zo'n vijf mensen op de kwekerij en daar komen in het seizoen meestal nog wel een stuk of twee buitenlandse stagiaires bij.

Waar gaat het ons om?

Men vraagt ons wel eens: "Wat is nou de filosofie achter dit bedrijf?" Dat is een moeilijke vraag. Ik ben destijds als onwetende jonge twintiger maar zo begonnen. Ik wist niets en had helemaal geen visie of overtuiging. Ik was al vroeg plantengek en wilde gewoon fijn met planten aan de slag en zelfstandig worden. We hadden geluk, want begin jaren tachtig hadden we de tijd mee. De tuinclubs waren in opmars en Groei en Bloei had meer leden dan ooit. Het was de tijd van de opkomst van de plantenmarkten, collega's en wij organiseerden de ene open dag na de andere. Nu is het allemaal in wat rustiger vaarwater gekomen, en als we er nu over nadenken is er wel degelijk een filosofie gegroeid achter de Hessenhof.

Wat we heel belangrijk vinden is het sortiment. Natuurlijk maken we ons zorgen over het verdwijnen van plantensoorten, waar dan ook op de wereld. Maar minstens zo belangrijk is het verdwijnen van oude rassen en cultivars. Planten die onze voorouders om uiteenlopende redenen geselecteerd hebben en een naam gegeven hebben. We merken dat veel van deze planten nauwelijks gekweekt worden en als iets niet meer gekweekt wordt, dan verdwijnt het. Buiten dat we het ook razend interessant vinden, is dit een van de redenen waarom ons moederplantenbestand meer dan 7000 soorten bevat. Misschien wel het grootste sortiment van West- Europa.

Hoe kweek je dat sortiment dan? Nou je doet dat vooral zelf. Dat geeft de meeste voldoening en is ook het leukste werk en kweek het natuurlijk biologisch op. In al die jaren dat we biologisch kweken zijn we er volledig van overtuigd geraakt dat dit de beste manier is. Het geeft zo'n goed gevoel, vooral als je dan ook nog eens gebruik maakt van veenvrije potgrond, in ons geval bladaarde die we zelf composteren. Op die manier kunnen we een kwalitatief goede plant opkweken, die gemakkelijk aanslaat en jaren meegaat.

Wat ons erg tegenstaat is het massale gebruik van plastic in de tuinbouw. Hoeveel plastic potten, zakken en niet te vergeten etiketten verlaten hier jaarlijks de kwekerij? Het schaamrood staat ons op de kaken! Als we daar eens vanaf konden komen dan zouden we circulair kunnen werken. Daarom vragen we u met klem, breng de potten van de Hessenhof (geen andere) hier weer terug. Ze worden hier hergebruikt. Nog liever zouden we bio-afbreekbare potten gebruiken, elk jaar proberen we wel weer een nieuw model uit, maar de ideale pot hebben we nog niet gevonden.

Het woord circulair is net gevallen en dat is waar we naartoe willen. We hebben hier 42 zonnepanelen op het dak van de schuur, al het organisch afval van de kwekerij wordt gecomposteerd en we maken onze eigen potgrond van bladeren hier uit de buurt. De vermeerdering is eigenlijk ook een cirkel van moederplanten naar zaadje of stek naar verkoopbare plant. Maar nogmaals, het gebruik van plastic is het grootste probleem.

Daarnaast moet er ook naar de toekomst gekeken worden. De laatste jaren is de Hessenhof een kwekerij geworden waar jonge mensen leren en werken om dit prachtige vak onder de knie te krijgen. We hebben stagiaires uit bijna alle landen van Europa gehad en ze hebben een hoop inspiratie en ideeën meegebracht! Andersom hopen we dat ze met hun kennis van hier aan de slag kunnen. Een eigen kwekerij beginnen is natuurlijk hun hoogste ideaal en dat is sommigen al gelukt! Dat is wat we graag zien, de Hessenhof als kweekvijver voor iedereen die zelf biologisch wil gaan kweken. Het is iets waar we ons voor inzetten en ook heilig van overtuigd zijn. Er is in de toekomst plek voor kleine, traditionele kwekerijen die alles zelf doen, onafhankelijk met een eigen assortiment.

Waarom naar de Hessenhof?

In de ruim veertig jaar dat de kwekerij nu bestaat is deze uitgegroeid tot een plek waar men van heinde en ver naar toe komt. Ook vanuit het buitenland weten de liefhebbers hun weg naar de Hessenhof te vinden! Het reusachtige sortiment planten heeft een enorme aantrekkingskracht op plantenliefhebbers. Vanuit de ruim 7000 soorten die op de moederbedden uitgeplant staan, wordt voortdurend vermeerderd en u vindt altijd meer dan 3000 soorten op de verkoopbedden.

De opkweek is op de Hessenhof ook een bijzonder verhaal. Wij kopen, op een paar gepatenteerde rassen na, niets in en vermeerderen en kweken 98% procent van ons sortiment zelf op. Dat is uniek te noemen. Befaamd is ook de eigen gemaakte potgrond op basis van bladaarde. De kroon op dit werk was wel de toekenning van het officiële Skal-keurmerk in 2010, waarmee we één van de zeer weinige erkende biologische kwekerijen zijn van sierplanten.

We zijn best trots op ons mooie plekje op de Veluwe, het is bijna een klein paradijsje geworden. Bezoekers zijn altijd opgetogen over de sfeervolle intieme plek waar je urenlang op ontdekkingstocht kunt gaan. Verscholen achter hagen en houtwallen ligt een lustoord voor de tuinliefhebber.

Kortom, je kunt hier gemakkelijk een halve dag vertoeven. De gezellige kwekerijschuur, waar niet alleen handige tuinspullen verkocht worden, maar waar je ook onder het bereik van een uitgebreide leestafel koffie kunt drinken, dragen bij aan een ontspannen bezoek. Hebt u nog tijd over, dan kunt u daarna nog even de Veluwse natuur in te gaan. Uitgestrekte bossen en heide vindt u op loopafstand.

De planten, wat zijn de specialiteiten?

Alles draait bij ons om de planten. Elk jaar worden de nieuwste soorten uitgeplant op de moederbedden die ondertussen vol staan met bijna 7000 verschillende soorten. Ze worden kritisch beoordeeld. Alleen de besten worden vermeerderd wat een assortiment van steeds hogere kwaliteit garandeert. Jaarlijks wordt een wisselend sortiment van zo'n 3000 soorten vaste planten aangeboden.

Botanische soorten

Botanische soorten zijn planten die als zodanig in de natuur voorkomen en waar niet aan gesleuteld of veredeld is. Dat kunnen wilde planten uit Nederland zijn maar net zo goed soorten uit de bergweides van Midden-Europa of mooie Amerikaanse prairieplanten die vaak net zoveel of soms zelfs meer insecten trekken. Elk jaar ontdekken we weer nieuwe soorten waarbij we ons afvragen: "Hoe is het mogelijk dat dit niet eerder gekweekt werd." Het opsporen van onbekende botanische soorten vinden we veel leuker en spannender dan het kweken van weer de zoveelste variant van een Phlox of Echinacea. Een mooi voorbeeld is de grote verscheidenheid in de familie der Schermbloemigen, de Apiaceae. Daar kweken we er dan ook heel veel van.

Droogtebestendige-en prairieplanten

Droogtebestendige- en prairieplanten zijn nu heel actueel, maar hier zijn we uit pure noodzaak al tientallen jaren met deze planten bezig. Onze kwekerij zit op een hoge droge stuwwal en het grondwater zit hier ruim 15 meter diep. Om die reden kweken we altijd al een groot assortiment planten voor droge grond. Denk aan soorten met diepe penwortels zoals: Baptisia, Thermopsis en Lupine, maar ook halfheesters als Indigofera en Lespedeza hebben we een groot sortiment. Verder veel Salvia, Nepeta, Phlomis, Euphorbia en Agastache. Hier kun je ook de meeste prairieplanten onder scharen. We hebben een speciaal verkoopvak voor droogte minnende planten ingericht. Onze siergrassen, we kweken wel 100 soorten, staan naar standplaats gerangschikt.

Schaduwplanten en varens

Een groep planten die ons nauw aan het hart ligt zijn de bosplanten. Dat heeft net als de plantengroep hierboven te maken met de ligging van de kwekerij. Je hoeft hier nooit ver te gaan om bos te zien. Door de jaren heen hebben we veel schaduwplanten verzameld en daar heb je veel geduld voor nodig, want doorgaans groeien ze niet zo snel. Dit is dan ook de reden dat er in de handel maar een heel beperkt sortiment gekweekt wordt. Bij ons vind je er echt honderden: Leverbloempjes, Bosanemonen, Maartse Viooltjes, Salomonszegels en varens. U vindt ze in grote verscheidenheid. De mooiste tijd om ze te bekijken zijn de maanden april en mei.

Inheemse planten

De laatste jaren groeit de vraag enorm naar dit soort planten. We hadden altijd al een groot assortiment inheemse planten, maar die stonden verspreid op de kwekerij. Sinds 2025 hebben we hier een aparte hoek voor gemaakt zodat ze allemaal bij elkaar staan, waarbij de schaduw- en zon minnende planten apart aangegeven worden. Hier staan ook de zogenaamde inheemse cultivars. Bijvoorbeeld de lichtblauwe Bosanemoon, die ooit een keer in het wild is gevonden, maar toch een cultivar (=ras) is. Het is soms wel lastig te kiezen welke inheemse plant we nu wel en niet moeten gaan kweken. Moeten we bijv. Heksenkruid aanbieden? Voor een grote natuurlijke tuin kan dat prima, maar een kleine schaduwrijke stadstuin zal hij snel geheel overwoekeren. Zeer sterk woekerende of uitzaaiende soorten bieden we niet aan.

Kruiden, aromatische planten en eetbare vaste planten

Sinds een paar jaar hebben we een aparte hoek ingericht waar kruiden, aromatische planten en eetbare vaste planten bij elkaar staan. U vindt er veel overblijvende kruidenplanten (van de eenjarigen verkopen we alleen zaad) zoals Munt, Salie, Rozemarijn en veel soorten Tijm. Daarnaast hebben we een heel sortiment van planten met aromatisch, dus lekker geurend loof, zoals Santolina, Lavendel en Pycnanthemum. Maar we kweken de laatste jaren ook meer en meer eetbare vaste planten. Sommige zijn nog heel onbekende zoals de heerlijk smakende Peltaria alliacea en het Oesterblad, Mertensia maritima.

Half winterharde- en kuipplanten

Half winterharde- en kuipplanten laten we in de huidige winters steeds gemakkelijker in de vollegrond staan. Negen van de tien winters komen ze gewoon weer terug. Zeker na het aanbrengen van een afdeklaag van afgevallen blad in de winter. Natuurlijk hoort Agapanthus hierbij waar we meestal wel dertig rassen van in voorraad hebben. Ze blijven sinds jaar en dag populair. Dat geldt ook voor de zogenaamde Mexicaanse Salvia's. Er is bijna geen plantengroep die zo snel groeit met nieuwe selecties. Verder vindt u in deze groep veel Crocosmia's, maar ook 'winterharde' Begonia's die graag in de schaduw staan.

Liefhebbersplanten

Tenslotte en dat moet u ons maar niet kwalijk nemen, kweken we ook liefhebbersplanten. Dat zijn soms planten die je bijna nergens anders vindt omdat ze gewoon zeldzaam zijn of alleen maar op specifieke standplaatsen groeien. Soms zijn het planten die kort leven of een heel specifieke groeiplek nodig hebben in het pure zand of in zure vochtige grond. Denk aan planten als Romneya of Meconopsis of het geslacht Satureja wat zo laat in het jaar nog nectar geeft aan de bijen. Maar het zijn vooral ook planten die niet meekomen in de huidige rage van prairieplanten. Het lijkt wel of er niets anders meer bestaat. Je hoeft maar een tuinblad open te slaan en de Monarda's, Echinacea's, Veronicastrums en Siergrassen vliegen je om de oren. Nu hebben we niets tegen prairieplanten, maar we vinden het zo jammer dat zoveel andere, waardevolle planten niet meer de aandacht krijgen die ze verdienen. Zo kweken we hier het grootste sortiment aan Cimicifuga's (of Actaea's zoals u wilt) in Nederland. We hebben tientallen soorten Thalictrum, veel Primula's en Epimedium en zo gaat het nog wel even door tot aan de echte liefhebbersplanten toe zoals de herfstbloeiende Saxifraga's, Trilliums en Veratrums. Bij die laatste twee duurt het van zaaien tot verkoop zo'n 6-7 jaar. Puur economisch zouden we dit soort 'trage' planten niet meer moeten kweken. Maar we zijn te veel fijnkweker, te veel plantenmens om de liefhebbersplanten links te laten liggen. Soms is het gewoon leuk om planten te verwennen, een mooi plantbedje klaar maken, water geven, een beetje voeding geven en genieten hoe de plant zich gaat ontwikkelen. "Il faut cultiver son jardin," schreef Voltaire al, wat we graag vrij vertalen met: "Kweken in je eigen tuin maakt veel mensen gelukkig."

De kwekerij, wat is er nog meer?

Ook als u niet van plan bent planten te kopen zult u aangenaam verrast zijn als u de kwekerij binnenkomt. Door de hagen en houtwallen heerst er een intieme sfeer, waardoor je je snel thuis voelt. En werkelijk overal staan planten. Planten in de meest uiteenlopende soorten en vormen. De passie lijkt uit de hand gelopen als u weet dat we meer dan 7000 soorten hebben staan. De grootste collectie vindt u in de moederplantentuin, waar de nieuwste soorten ter beoordeling uitgeplant staan. Maar er is ook een grote rotstuin, een eikenwal met een bijzondere verzameling bosplanten, een puin- of graveltuin en mooie borders. Overal zijn leuke hoekjes waar u zich zeker door kan laten inspireren om daarna op de overzichtelijke verkoopbedden rond te neuzen. Wil je even rusten, neem dan een bak koffie in de schuur, waar de leesplank vol ligt met tuinbladen en boeken.

Ook kan men in de schuur allerhande spullen aanschaffen die je in een tuincentrum nooit vindt. Kleine handige gereedschappen, metalen etiketten, opkweekbakjes, organische meststoffen en handgemaakte vorstbestendige potten om maar eens wat te noemen. De schuur is ook de plek waar tuinclubs en groepen ontvangen worden en waar de rondleidingen starten die we in het seizoen organiseren. Er is elk jaar een interessant aanbod van cursussen en leermiddagen die u op de website kunt vinden.